Franz NOPCSA u lind në Transilvani (Rumani) në një familje fisnike hungareze në vitin 1877. Që kur studionte gjeologjinë në Universitetin e Vjenës spikatën aftësitë e jashtëzakonshme për kërkime shkencore. Ishte ndër paleontologët më të shquar të botës shkencore, themelues i paleofiziologjisë. Disa herë dhe për kohë të gjatë erdhi në Shqipëri ku realizoi eksplorime intensive, të cilat i ndërpreu vetëm vetëvrasja më 25 prill 1933.
Janë rreth 25 studimet dhe veprat shkencore në fushën e etnologjisë, paleontologjisë, gjeografisë dhe gjeologjisë së Shqipërisë. Ndër më të spikaturat janë:
1910 “Aus Sala und Kelmenti” [“Nga Shala dhe Kelmendi”],
1925 “Albanien. Bauten, Trachten und Geräte Nordalbanien” [“Shqipëria. Ndërtimet, veshjet, orenditë e Shqipërisë Veriore”]. Fiset e Malësisë së Shqipërisë Veriore dhe ligji i dokeve (Kanuni) me mbi 600 faqe dhe Pikëpamjet fetare, doket dhe zakonet mbetën në dorëshkrim.
1929 “Geographie und Geologie Nordalbaniens” [“Gjeografi dhe gjeologji e Shqipërisë Veriore”] një vepër prej 620 faqesh me harta e tabela shënon një nga veprat më të shquara të fushave përkatëse.
Në fondet e Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë ruhen dorëshkrimet e disa ditarëve rrugëtimesh me mjaft interes të Nopcsa-s me titull: Albania. Notizbücher [“Shqipëria. Libër njoftimesh”]. Janë gjashtë vëllime të dorëshkruara me laps, në formë ditari të mbajtur mes viteve 1905-1913, me 200-600 faqe. Përmbajnë përshkrime dhe mbresa të autorit nga ekspeditat në Shqipërinë e Epërme. Janë thesar vëzhgimesh, shënimesh dhe njoftimesh të hollësishme gjeografike, gjeologjike, historike, etnologjike dhe demografike, shoqëruar me harta, skica dhe ilustrime të shumta.
Ajo që dallon dukshëm në veprën e albanologut të shquar është gjurmimi i tërësisë së dukurive të çdo fushe, në gjithë elementët përbërës, të cilat lidhen e ndikojnë reciprokisht te njëra-tjetra, madje në rrafsh horizontal në arealin ballkanik. (M. Gj.)
Dokumentari “DODA – THE LIFE AND ADVENTURES OF FRANZ BARON NOPCSA”
Dijetari vjenez që për pak po bëhej Mbreti i Shqipërisë! James Bond, Indiana Jones, Lawrence i Arabisë të gjithë bashkë, i frymëzuar nga Karl May. Franz Baron Nopcsa shkroi 180 libra dhe artikuj dhe arriti ti publikoj rreth 150. Shkencë e pastër nga disa fusha. Një politikan, një spiun, një ushtarak, që bënte punë në Rumani, Maqedoni, Shqipëri, ashtu sikur kishte thënë një shkencëtar italian për Nopcsan: “ai ishte si kometë, lëvizte shumë shpejtë dhe sillte dritë për të tjerët”. Ky dokumentar është për jetën dhe aventurat e tij, bashkë me partneren dhe sekretaren, Bayazid Elmas Doda.
Regjisor Visar Vishka
Visar Vishka
Filip Kondovski
Zoran Chanevski
Aleksandar Stojanovski
Burimi: www.portalialbanologjik.com/ www.imdb.com/ Përshtati për ALVA:V. D.
